آنچه سبب افزایش توجهات به خلیج فارس در دهه‌های اخیر شده، اقدام جمهوری اسلامی ایران مبنی بر پایان دادن به هژمونی آمریکا در منطقه بوده است.
روز دهم اردیبهشت در تقویم به نام روز خلیج فارس نامگذاری شده است؛ این روز سالروز اخراج پرتغالی‌ها از تنگه هرمز و خلیج‌فارس است.
خلیج فارس از شمال با ایران، از غرب با کویت و عراق و از جنوب با عربستان، بحرین و امارت همسایه است؛ وسعت این پهنه آبی ۲۴۰ هزار کیلومتر است؛ خلیج فارس توسط تنگه هرمز به دریای عمان و از طریق آن به دریا‌های آزاد راه دارد.
اهمیت استراتژیک و ژئوپلتیک خلیج فارس را در گفتوگو با یک کارشناس مسائل غرب آسیا بررسی کرده است، که در ادامه میخوانید.
اهمیت خلیج فارس ریشه در تاریخی به درازای قرن‌ها و سده‌ها دارد
رضا میرابیان، ضمن اشاره به اهمیت خلیج فارس، گفت: اهمیت خلیج فارس به دیروز و امروز نیست و ریشه در تاریخی به درازای قرن‌ها و سده‌ها دارد، اما آنچه سبب شد تا این پهنه آبی بیش از هر زمانی اهمیت یابد، پیروزی انقلاب اسلامی که سبب خاتمه یافتن هژمونی آمریکا در منطقه شد.
وی افزود: تا آن زمان تامین امنیت منطقه با آمریکا بود، اما پیروزی انقلاب اسلامی عملا آمریکا را دچار چالش جدی کرد که همچنان ادامه دارد؛ به این معنا که در گذشته آمریکا امنیت منطقه خلیج فارس را مبتنی بر سیاست کلان خود ترسیم می‌کرد، اما جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که امنیت خلیج فارس مربوط به حوزه داخلی منطقه است و ربطی به کشور‌های بیگانه ندارد و قرار نیست بازیگران خارجی در تامین امنیت آن نقش داشته باشند.
میرابیان، اظهار کرد: این رویکرد ایران سبب شد تا آمریکا برای حفظ موقعیت خود شورای همکاری خلیج فارس را در سال ۱۳۵۸ تشکیل بدهد؛ واشنگتن در اجرای برنامه خود مبنی بر جایگزین کردن شورا با محوریت عربستان به جای رژیم پهلوی ناموفق بود؛ تجربه چهار دهه گذشته نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها هنوز در این زمینه دچار مشکل هستند، آن هم در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران روز به روز بر مواضع خود به ویژه از طریق تقویت نیرو‌های دریایی خود در خلیج فارس و دریای عمان پافشاری می‌کند و همین امر سبب شده تا جمهوری اسلامی ایران به مظهر قدرت و امنیت منطقه تبدیل شود.
کنشگری ایران در منطقه خلیج فارس
این کارشناس مسائل غرب آسیا در بخشی دیگر در مورد کنشگری ایران در منطقه خلیج فارس، بیان کرد: ایران پنجشنبه گذشته خبر توقیف یک فروند نفتکش در دریای عمان را اعلام کرد؛ این اقدام در واقع واکنشی به اقدام آمریکا مبنی بر توقیف نفتکش حامل نفت ایران در جنوب آفریقا در روز دوم اردیبهشت ماه بود؛ ایران به وضوح نشان داده که با کسی تعارفی ندارد و به هر اقدامی علیه خود واکنش نشان می‌دهد؛ آمریکایی‌ها اکنون بدون اشاره به اقدام خود مبنی بر توقیف نفتکش حامل نفت ایران خواستار آزادی نفتکش حامل نفت آمریکا توقیف شده از سوی ایران هستند؛ این اقدام آمریکا که مسبوق به سابقه است، پیشتر نیز با واکنش ایران مواجه شد.
سیاست راهبردی ایران
میرابیان تصریح کرد: دلیل استقرار گسترده این نیروها، تمرکز منابع عمده انرژی جهان در منطقه خلیج فارس به عنوان شاهراه استراتژیک و منطقه‌ای ژئوپلتیک است؛ آمریکا تلاش دارد با ابزار مذکور قدرت منطقه را در اختیار بگیرد و طبیعتا چنین ادعایی با واکنش جمهوری اسلامی ایران مواجه می‌شود؛ ایران معتقد است که امنیت منطقه خلیج فارس، مربوط به کشور‌های حوزه و پیرامون خلیج فارس و نه مربوط به آمریکاست؛ جمهوری اسلامی ایران خلاف این باور را بر نمی‌تابد و اقدام‌های لازم برای مقابله با اقدام‌ها و رویکرد‌های خلاف این باور را جهت دفاع از خود و منافعش انجام می‌دهد و در این راستا دست به اقدام‌های بازدارنده می‌زند.
وی تاکید کرد: در واقع این رویکرد، سیاست راهبردی جمهوری اسلامی ایران پس از پیروزی انقلاب است و در جنگ نفتکش‌ها در دوران جنگ تحمیلی علیه ایران با هدف محروم کردن این کشور از صادرات نفت این سیاست راهبردی در اوج خود قرار گرفت؛ جمهوری اسلامی ایران نمی‌تواند و نمی‌خواهد تماشاگر رویداد‌ها و تحولات خلیج فارس باشد و به گستاخی‌های آمریکایی‌ها واکنشی نشان ندهد.
اهداف برخی کشورها از استفاده از نام جعلی درباره خلیج فارس
میرابیان با اشاره به وجود سند‌های متعدد مبنی بر هویت فارسی خلیج فارس، تاکید کرد: کشور‌های حاشیه خلیج فارس از طریق جعل نام خلیج فارس به دنبال جنگ رسانه‌ای، تبلیغاتی و روانی هستند؛ کتاب‌های خود دانشگاه‌های کشور‌های حاشیه خلیج فارس به دلیل این که منابعشان منابع خارجی هستند، نام خلیج فارس را مورد استفاده قرار می‌دهند؛ این کشورها می‌دانند که نام خلیج فارس، همین خلیج فارس است، اما در چارچوب اعمال فشار سیاسی، تبلیغاتی و روانی بر جمهوری اسلامی ایران، به این مسئله دامن می‌زنند؛ چنین ادعا‌هایی جایگاه و وزنی برای اعمال فشار بر ایران جهت تغییر رویکرد و موضع ندارد؛ خلیج فارس برای ما یک مسئله استراتژیک و دائمی است و هیچکس هم نمی‌تواند نام خلیج فارس را تغییر بدهد.
تاثیر ترمیم روابط ایران و عربستان بر تحولات و آینده خلیج فارس
این کارشناس مسائل غرب آسیا درباره تاثیر ترمیم روابط ایران و عربستان بر تحولات و آینده خلیج فارس و تلاش آمریکا برای مقابله با این روند مثبت، گفت: بهبود روابط ایران و عربستان و سفر‌های پیش روی دیپلماتیک سران دو کشور، سبب به راه افتادن دومینوی ترمیم روابط کشور‌های منطقه خلیج فارس شامل کویت، بحرین و امارات با ایران شد و آرام آرام در حال نشان دادن تاثیر خود بر صحنه سیاسی لبنان، سوریه، یمن است؛ پیامد‌های توافق ایران و عربستان در آینده بیشتر خود را نمایان می‌کند؛ این در حالی است که آمریکا برخلاف مواضع رسانه‌ای خود مبنی بر استقبال از توافق ایران و عربستان در این مسیر دست به شیطنت می‌زنند و نمونه آن سفر لیندسی گراهام، از سناتور‌های ارشد جمهوری خواه آمریکا به عربستان است که عملا خواهان تخریب روابط تهران و ریاض است؛ وی دو اظهارنظر مهم و وسوسه آمیز داشت که عبارتند از طرح عربستان به عنوان شریک استراتژیک و حمایت از انرژی هسته‌ای مسالمت آمیز عربستان؛ آمریکایی‌ها حتی در حال حاضر در حال کارشکنی در روند صلح یمن و مذاکرات مربوط به آن هستند و نمی‌خواهند مذاکرات عربستان و انصارالله به نتیجه برسد، اما سعودی‌ها در موضوع عملی کردن توافق‌های انجام شده با ایران جدی هستند.
نام و موقعیت ژئوپلتیک خلیج فارس تغییر نیافتنی است
این کارشناس مسائل بین الملل در پایان تاکید کرد: خلیج فارس، خلیج همیشه فارس بوده و خواهد بود و هیچ عاملی نمی‌تواند نام و موقعیت ژئوپلتیک این خلیج را عوض کند؛ امنیت این منطقه به هیچ وجه به دست بازیگران خارجی نخواهد افتاد؛ اگر امنیت و ثباتی در منطقه خلیج فارس است، با نام جمهوری اسلامی ایران گره خورده است؛ جمهوری اسلامی ایران می‌تواند با کمک کشور‌های منطقه می‌تواند ثبات و امنیت منطقه را به خوبی تامین کند.
منبع:ميزان