حضرت معصومه(س) با نام اصلی فاطمه، دختر امام کاظم(ع) و خواهر امام رضا(ع) است.
او برترین دختر امام کاظم(ع) دانسته شده و گفته‌اند در میان فرزندان امام کاظم(ع)، پس از امام رضا(ع) کسی هم‌پای معصومه نیست. در منابع تاریخی اطلاعات زیادی درباره زندگی‌نامه حضرت معصومه(س) از جمله تاریخ تولد و وفات وی ثبت نشده است. درباره ازدواج او نیز اطلاعات چندانی در دست نیست، اما مشهور است که هرگز ازدواج نکرد.
معصومه و کریمه اهل‌بیت(س) لقب‌های مشهور فاطمه دختر امام کاظم(ع) هستند. طبق حدیثی امام رضا(ع) از او با نام معصومه یاد کرده است.
حضرت معصومه در سال ۲۰۱ قمری به درخواست برادرش امام رضا(ع) و برای دیدار او از مدینه راهی ایران شد، اما در راه بیمار شد و به درخواست اهالی قم به آن شهر رفت و در خانه شخصی به نام موسی بن خزرج اشعری ساکن شد و پس از ۱۷ روز درگذشت. جنازه وی در قبرستانی به نام بابِلان (حرم کنونی) دفن شد. سید جعفر مرتضی عاملی بر این باور است حضرت معصومه(س) در ساوه مسموم و شهید شده است.
شیعیان فاطمه معصومه(س) را بزرگ می‌دارند، برای زیارت او اهمیت قائل‌اند و روایاتی درباره او نقل می‌کنند که از شفاعت وی برای شیعیان سخن گفته شده و بهشت پاداش زیارت او دانسته شده است. گفته شده پس از حضرت زهرا(س) او تنها زنی است که از امامان برای او زیارتنامه روایت شده است.
در منابع قدیمی شیعه، تاریخ ولادت و وفات فاطمه معصومه بیان نشده است. به‌گفته رضا استادی، نخستین کتابی که در آن، تاریخی ذکر شده است، نورالآفاق نوشته جواد شاه‌عبدالعظیمی است که در سال ۱۳۴۴ق منتشر شد. در این کتاب، تاریخ ولادت حضرت معصومه(س) ۱ ذی‌القعده سال ۱۷۳ق و تاریخ وفات او ۱۰ ربیع‌الثانی سال ۲۰۱ق ذکر شده و از آن کتاب به دیگر کتابها راه یافته است؛ اما برخی از علما مانند آیت‌الله مرعشی نجفی، آیت‌الله شبیری زنجانی،
رضا استادی و ذبیح‌الله محلاتی با این نظر شاه عبدالعظیمی مخالفت کرده و تاریخ‌های ذکر شده در این کتاب را ساختگی دانسته‌اند.
در تقویم رسمی جمهوری اسلامی ایران روز اول ذی‌القعده به عنوان روز دختر نام گذاری شده است.
منبع : ویکی شیعه